Bismillahirrahmanirrahim.
Bu cümle hem ‘’Rahman, Rahim Allah adıyla’’,hem de ’’Rahman, Rahim Allah adına’’ anlamına gelir. Birinci manada ,’’kim ile kim sayesinde?’’sorusunun cevabı öne çıkar:’’Allah’ın adıyla/Onun sayesinde.’’O ad ‘’Allah’’tır. Onun sırf adı bile tüm kapıları açar. Onun adı yeter. Onun adı dile gelsin gerisi gelir. Başka bir isim-sıfatla değil de Allah adıyla başlamak, en büyüğün en büyük adıyla başlamaktır. Allah adı, tüm mükemmelliklerin kendisinde birleştiği has ismidir. Allah isminin Rahman ve Rahim isimleriyle nitelenmesi, eylem üreten özne insanın Allah’ın rahmeti sayesinde bu konuma geldiğini hatırlatmaktır. İkinci manada’’ne ve kim adına?’’sorusunun cevabı öne çıkar:’’Allah adına’’. Bu manada neyi niçin yaptığının bilincinde olup olmadığı test edilir. Kim adına yaptığını bilen, ne yaptığının farkındadır. Dahası, adına yaptığı Zat’ın farkındadır. Allah adına bir şey yapmak ‘’hilafet’’ bilincidir. Yaptığını Allah adına yapan, Onun çizdiği sınırları gözeteceğini taahhüt etmiştir. Onun rızasına uygun davranacaktır.
Onun anmak her işin başı olmalıdır. Bismillahirrahmanirrahim diyerek besmele çekmek,’’Rahman, Rahim olan Allah adına’’işe girişmektir. İnsandan sadır olan her meşru ve bilinçli eylemin başı, besmele olmalıdır. Rahman Rahim isimleri, Onun sonsuz sevgi, şefkat ve merhametini ifade eder. Bunun anlamı’’eğer Onun sevgi ve rahmeti olmasaydı, eylemi bilinçli kılan akıl ve irade olmazdı, bütün bunların şahsında birleştiği insan olmazdı’’demektir. Besmele, bu nedenle zikirdir. Besmele ahde ve misaka sadakattir. Bu yüzden besmele, sadece ‘’Allah’ın adıyla’’yapmak değil, aynı zamanda ‘’Allah adına’’ yapmaktır.
Besmele sadece son vahyin talimi değil, tüm vahiylerin talimidir ve tarihi insanlıkla yaşıttır. Hz. Nuh gemisini besmele ile yüzdürmüştür.Hz. Süleyman kraliçe Belkıs’a yazdığı mektuba ‘’Onun adıyla’’ başlamıştır. İşte bundan dolayıdır ki, açıktan veya üstü örtülü bir biçimde, Onun adını anmayı yasaklayandan daha zalim biri düşünülemez.
Bir işe başlarken besmele çeken kimse bununla şunları yapmıştır:
1-Hamd ve şükür: Yaptığı işi Allah sayesinde yaptığını hatırlamış, Onun adını anarak ikram sahibine teşekkür etmiştir. Eğer okunan Kur’an’sa, onu okumaya besmele ile başlamak, Kur’an’ın kaynağını hatırlamak ve onu gönderene hamd etmek anlamına gelecektir.’’Eğer şükrederseniz, artırırım’’ayeti gereğince, besmele o nimetin bereketini celb edecektir. Bu nimet Kur’an gibi muhteşem bir nimetse, bunun artırılması oransal ve fiziksel değil, manevi bir şekilde olacaktır. Bu da Kur’an’ın, yüreğe, zihne, hayata daha fazla ışık saçması, daha fazla yerleşmesidir.
2-Bağlanma (ilsak):Nasıl Kur’an’ın anahtarı besmele ise, besmelenin anahtarı da başında ki ‘’be’’ edatıdır. Besmele’nin başındaki ‘’be’’ edatı,ilsak içindir.İlsak:İki şeyi birbirine bağlamak,iki taraf arasında ilişki kurmak için köprü,geçit,bağlantı yapmak demektir.Peki bu bağlantı neyi sembolize etmektedir?Bu bağlantı,insanın Allah’a olan bağını sembolize eder.Besmele ile insan,dünyayı ahrete,bedeni ruha,bilinçaltını bilinç üstüne,ednayı a’laya, ulayı ukbaya,geçiciyi kalıcıya,eşyayı kutsala bağlamış olur.Bu anlamda besmele,insanın rabbi ile iletişime geçmek için kullandığı Allah tarafından verilmiş bir parola,bir şifredir.İnsan, maveraya bu şifre sayesinde ulaşır,ötelere sesini bu sayede duyurur.
3-Sekülarizmi red: Besmele çeken biri, Allah’ı işine karıştırmış, dahası işini Allah’lı kılmıştır. Bu, aynı zamanda Tevhidin ameli boyutudur. Hayatını besmeleli hale getiren biri, hayatına Allah’ı şahit tutmuş, özetle hayatı ibadete dönüştürmüş demektir. Çünkü Allah’ın razı olmayacağı şeylere besmele çekilmez. Bu Allah ile istihza etmek anlamını taşır. Şu halde, hayatı besmeleli geçen bir, hayatını ibadete dönüştüren biridir.
4-Dua: Besmele, aynı zamanda Allah’a çıkarılmış bir davetiyedir. Bir işe başlarken besmele çeken biri,’’Allah’ım! Bu işi senin yardımın olmadan yapamam, senin verdiğin imkân, güç ve kuvvet sayesinde bu işe başladığımı biliyorum, bu işten umduğum amaca ulaşmak için de sana, yardımına ihtiyacım var!’’ demiş olmaktadır. Besmele, bu anlamıyla bir duadır.
5-Zikir: Zikrin en geniş anlamının ‘’geriye dönük tefekkür’’,’’unutulan gerçeği hatırlama’’olduğu göz önünde tutulursa, besmele,’’unutmakla mamul’’olan insanın sahip olduğu tüm değerlerin kaynağını hatırlaması anlamına gelir. Zikrin amacının Allah ve ahlak bilincini insanda yerleştirmek olduğu hatırlandığında, besmelenin işlevi daha bir anlaşılmış olur.
Kur’an okurken besmeleyle başlamak, bu anlamların yanında ‘’Kur’an-ı Allah adına okumak’’anlamını taşır. İlk muhatap için Kur’an-ı Allah adına okumak, onu Allah adına iletmekle eş anlamlıdır. Çünkü Kur’an Allah’tandır ve onu iletmekle görevlendirilen Peygamber (s.a.v),Allah adına bu görevi yapacaktır. Zaten, elçi olmak budur. Ona itaatin Allah’a itaat olarak nitelendirilmesinin manası da budur. Kur’an-ı Rahman Rahim Allah’ın adıyla okumak ise, vahyin ilahi rahmetin bir eseri olduğunu ifade eder.
Besmele, Kur’an’dan ilk inen ayet olan ‘’Rabbin adıyla oku!’’ emrinin yerine getirilmesidir. Ayet ‘’Rabbin adıyla oku!’’diye emretmişken, besmelenin ‘’Rab adıyla’’ değil de ‘’Allah adıyla’’ olması anlamlıdır. Bu, Rab niteliğini taşımaya layık tek varlığın Allah olmasıyla açıklanabilir. Kur’an’da geçen ‘’Rabbim Allah’tır’’ gibi ifadeler, bu hakikati dile getirir.
Allah adıyla/adına okumak yetmez. Hayvanı boğazlarken Allah’tan başkası adına kesmemek şarttır. Çünkü can Allah’ın emanetidir. Bu emanet ancak, meşru bir amaçla ve Allah’ın izniyle alınabilir. Hayvan keserken Onun adını anmak, bir tür ondan izin talebidir.
Özetleyecek olursak:
Resülüllah (s.a.v) ‘’Besmelesiz başlayan her iş akamete uğrar’’ buyurmuştur. Bir işe besmeleyle başlamak, şu beş şeyi söylemektir.
1-Allah’ım! Senin varlığının ve hayata müdahil oluşunun bilincindeyim.
2-Allah’ım! Bu işi, verdiğin akıl, irade ve imkân sayesinde yapıyorum.
3-Allah’ım! Desteğin olmasaydı ben bu işi yapamazdım.
4-Allah’ım! Senden bağımsız bir varlık alanı olduğunu düşünmüyorum.
5-Allah’ım!Beni desteğinden mahrum etme!.
1-Hud Süresi 11/41
2-Neml Süresi 27/30
3-Bakara Süresi 2/114
4-İbrahim Süresi 14/7
5-Mü’min Süresi 40/28
- - - -
