Tıp Bayramı, ilk kez, 1. Dünya savaşı sonunda, İstanbul'un işgal edildiği günlerde, yabancı işgal kuvvetlerine karşı tıp öğrencilerinin bir tepkisi olarak 1919 yılında kutlandı. Günümüze kadar gelen bu 14 Mart kutlamaları, aynı zamanda içinde bulunduğu haftayı da kapsayacak şekilde, "Sağlık Haftası" olarak da kutlanıyor.
Osmanlı padişahları arasında en yenilikçi biri olarak bilinen Sultan II. Mahmut döneminde, Hekimbaşı Mustafa Behçet Efendi'nin de katkılarıyla batılı anlamda ilk tıp mektebi olan, “Tıphane-i Amire ve Cerrahhane-i Amire” adlı Askeri Tıp Okulu 14 Mart 1827’de İstanbul Şehzadebaşı’ndaki Tulumbacıbaşı Konağı'nda açılmıştır. Bu tarih modern tıp eğitiminin başlangıcı olarak kabul edilmiştir.
TIBBİYELİLERİN ÖZGÜRLÜK MÜCADELESİ
Aralık 1918’de Haydarpaşa’daki Tıbbiye binası İngiliz askerleri tarafından işgal edilmiş ve 5 yıl sürecek işgal dönemine girilmiştir. Binanın pek çok bölümünün boşaltılması emredilir. Askeri Tıbbiyelilerin yatakhanelerine İngilizler yerleşirken, öğrenciler de çatı katındaki bölümlere yerleştirilir. Karyolalar ellerinden alınıp, öğrenciler yer şiltelerinde yatmak zorunda bırakılırlar. Tuvaletler gece İngiliz askerlerine ayrılmış, Tıbbiyelilerin gitmesi yasaklanmıştır. Öğrenciler; yatakhanelerine idrar kovaları koymak zorunda kalmışlardır.
Tıbbiyelilerin özgürlük mücadelesi ve Kurtuluş Savaşı sırasındaki kahramanlıklarının doruk noktası Çanakkale Savaşı’dır. 1915 yılında Haydarpaşa Tıp Fakültesi’nin birinci sınıf öğrencilerinin tümü gönüllü olarak askere alınmış, 18 Mayıs 1915 günü ise bu öğrencilerin hepsi birden giriştikleri çarpışmada şehit olmuşlardır. Bu nedenle Tıbbiye 1921 yılında hiç mezun verememiştir.
İLK TIP BAYRAMI
Birinci Dünya Savaşı’nın sürdüğü 1919 yılının 14 Mart’ında, ilk Tıp Bayramını da tıbbiyeliler kutlamıştır. İstanbul’da işgal vardır. Tıbbiyeliler Kadıköy’de bir salonda, coşkulu bir tören düzenlerler. İşgal karşısında, kendilerini bu kutlamayla ifade etmektedirler ve yalnız değildirler. Yanlarında Tıp Tarihinde çok önemli yerleri olan, Dr. Fevzi Paşa, Dr. Besim Ömer Paşa, Dr. Akil Muhtar Özden gibi hocaları da bu kutlamaya katılmışlardır.
Ülkemizde 14 Mart tarihi sadece modern tıp okulunun açılması değil, aynı zamanda işgalci güçlere karşı ülkemiz tıbbiyelilerin ve hekimlerinin bir başkaldırısıdır. Dünyada ise benzer kutlamalar, farklı tarihlerde yapılmaktadır. Örneğin ABD'de ameliyatlarda genel anestezinin ilk defa kullanıldığı 30 Mart 1842 tarihinin yıldönümü; Hindistan’da ünlü Doktor Bindhan Chandra Roy'un doğum ve aynı zamanda ölüm yıldönümü olan 1 Temmuz günü "Doktorlar Günü" olarak kutlanır.
Modern tıp eğitiminin kuruluş tarihine atıfla 14 Mart, yıllardan beri Tıp Bayramı olarak kutlanırken daha sonra bu günü de içine alan hafta “Sağlık Haftası” olarak çeşitli etkinliklerle kutlanmaya başlanmıştır.
Sağlık Haftası boyunca hekimler ve diğer sağlık çalışanlarının (diş hekimi, biyolog, psikolog, biyokimya uzmanı, fizyoterapist, ebe-hemşire, laborant, sağlık teknikerleri vb.) tüm sorunları ele alınıp yapılan toplantı ve sempozyumlarda çözümler aranır.
İnsanı yaşatmayı ve insanın acısını azaltmayı, insanlığa daha nitelikli bir yaşam sunmayı amaç edinen, sağlığımızı kazandırmak için gece gündüz demeden her türlü fedakârlığa katlanan başta hekimlerimiz olmak üzere sağlık çalışanlarına çok şey borçluyuz.
Uzun yıllar İstanbul Üniversitesi’ne bağlı iki tıp fakültesinden biri olan ve Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün de sık sık ziyaret ettiği Cerrahpaşa Tıp Fakültesi öğretim üyesi olarak, başta bütün Cerrahpaşalıların ve tüm sağlık çalışanlarının Tıp Bayramı’nı kutlar, geçmişten günümüze dek görevleri başında hayatını kaybedenlere de Tanrıdan rahmet dilerim.
Prof. Dr. İbrahim BAŞAĞAOĞLU
Cerrahpaşa Tıp Fak. E. Öğretim Üyesi
Türk Tıp Tarihi Kurumu Eski Başkanı
