Binlerce yıldan beri, insanların temizliğe çok önem verdiğini biliyoruz. Tarihsel boyut içinde temizlik konusunun, değişik uygarlıklarda farklı uygulamalarının olduğunu görürüz.
Geçmişi milattan önceki dönemlere kadar uzanan sabun kullanımı, her zaman temizliği ve saflığı hatırlatmıştır. Sabun ve benzeri malzemeler sayesinde binlerce yıldır insanlar temizlenme olanağı buldu. Modern sabunlar da toplumları hijyenik koşullara kavuşturdu.
Fenikeliler, sabunu bulana kadar kül ve kil gibi geleneksel temizlik araçlarını kullanmıştır. Sabun niteliği taşıyan maddelerle ilgili ilk yazılı belgeler, Mezopotamya’da M.Ö. 3000 yılından kalma kil tabletlerinde bulunmaktadır.
Sümerler, Mısırlılar ve Hititler temizliğe çok önem vermişlerdir. Hititlere ait M.Ö. 1300’ lerden kalan bir kil tablette sodanın dini tören öncesinde, temizlikte kullanılışı anlatılır. Başka bir Hitit belgesinde “hasuvai” dedikleri bitki külünün temizlikte kullanılışı yazılıdır. M.Ö. 1500 yılına ait Ebers Papirüsünde, temizliklerine düşkün olan Mısırlıların hayvansal ve bitkisel yağlar ile alkalindi tuzdan elde edilen sabunsu bir maddeyle yıkandıkları belirtiliyor.
Hayvansal ve bitkisel yağlar sabunun ana maddesidir.
Gerçek anlamda sabun yapımı 18. Yüzyılda Fransız Kimyager Michel Eugene Chevreul’un katkılarıyla, kimyasal formüllerin ortaya konmasıyla başlamıştır.
Tıpta sabun, günümüze kadar bulaşıcı hastalıkların ortaya çıkışında dezenfektan olarak kullanılmıştır. Özellikle cerrahide doktorlar, ameliyat öncesi sabunla ellerini iyice yıkamaktadırlar.
Eber Papirüsünde (M.Ö.1550) Mısırlıların hayvansal ve bitkisel yağ ile deniz börülcesi külünden yaptıkları sabunu ilaç olarak da kullandıkları belgelenmektedir.
XI. Yüzyıla kadar sabun yerine sulardaki soda, kil, kül, sabun otu vb. saponinli maddeler (çeşitli bitki türlerinde bulunan bir kimyasal bileşik) kullanan Türkler, Osmanlılar döneminde sabun üretimi açısından oldukça ileriydi. Osmanlı dönemi kanunnamelerine baktığımızda sabunla ilgili olarak; sabuncular, sabuncu dükkânı, sabunhaneler ve sabun ticareti gibi konuların yer aldığını görmekteyiz.
Günümüzde de sabun hem temizlik hem de ticaret eşyası olarak önemini korumaktadır.
Pandemi nedeniyle 4 -5 aydır yazılı ve görsel medyada ellerimizi yıkamamızla ilgili Sağlık Bakanlığı ve Tıp Fakülteleri öğretim üyeleri tarafından sürekli uyarılar yapılmaktadır. Toplumumuzun bu uyarıları dikkate alması son derece önemlidir. Unutulmamalıdır ki kendimizi korumak, aslında içinde bulunduğumuz toplumu korumak anlamını taşır.
Sağlıklı bir yaşam dileğiyle…
