Ukrayna'nın UNESCO Dünya "Ceneviz Ticaret Yolu"nda Akdeniz'den Karadeniz'e kale ve sur yerleşimleri adaylık başvurusunda İtalya, Yunanistan ve Türkiye ile ortaklaşa seri adaylık olarak UNESCO'ya sunulması konusu 28 - 30 Eylül 2012 tarihinde Kırım'da düzenlenen bir toplantıda ( Bakanlığımızın da temsil edildiği ) gündeme gelmiştir.
2012 yılında UNESCO Dünya Geçici Miras Listesine kabul edilen Mamure Kalesi ile ülkemizdeki diğer Ceneviz kalelerinin de araştırılarak istenilmiş olup, Bakanlığımızca valiliğimize gönderilen bir yazıyla ilimizdeki mevcut kültür varlıklarında Cenevizlilere ait veya Cenevizliler tarafından bir dönem kullanılmış olan Kültür varlıklarının tarihçeleri, mimari özellikleri ve mevcut dönem hakkında bilgiler istenmiş olup valiliğimizce kurulan bir komisyon( Alpay Tırıl, Muhsin Kahveci, Cemalettin Kaya, Fuat Dereli ve Hikmet Tosun) tarafından yapılan çalışma rapor halinde Bakanlık nezdinde UNESCO Dünya Miras Merkezine iletilmiştir. Yapılan değerlendirmede 15.04.2013 tarihi itibari ile SİNOP KALESİ UNESCO Dünya Miras geçici listesine eklenmiştir.
Sinop Kale surları üzerinde yapılan incelemede; Cenevizlilere ait olabilecek bir yapı tekniği veya kalıntısı olup olmadığı araştırıldı. Sinop Kalesi, Eski Otogar mevkiinde doğu-batı konumlu kale sur duvarı üzerinde Anthony Bryer ve Davıd Wınfıeld’in 42 numaralı burçta bulunan
devşirme mermer blok üzerinde Ceneviz armaları tarafımızdan tespit edilmiştir.
Yarım daire içine alan çerçeve içerisinde kabartma olarak, birbirine paralel olarak üç tane taç motifi yer almaktadır. Bu haç motifinin benzerini, Cenevizlilerin Karadeniz’deki önemli bir kolonisi olan Amasra Kalesi’nde
ve Galata-Pera Podestası’nda da görmekteyiz
devşirme mermer blok üzerinde Ceneviz armaları tarafımızdan tespit edilmiştir.
Yarım daire içine alan çerçeve içerisinde kabartma olarak, birbirine paralel olarak üç tane taç motifi yer almaktadır. Bu haç motifinin benzerini, Cenevizlilerin Karadeniz’deki önemli bir kolonisi olan Amasra Kalesi’nde
ve Galata-Pera Podestası’nda da görmekteyiz
Kırım’daki Ceneviz üssü Kefe’den temin edilen köleler, Karadeniz’in en yakın güney kıyısına yani Sinop’a getirilirdi. Köle ve tahıl yüklü gemilerin barınağı liman ise Karapi'nin yani Boztepe yarım adasının Karakum sahillerindeki karantina bölgesiydi
Şimdi büyük kısmı yıkılmış olan ve korunmuş duvarlarında Cenevizlilere ait olabilecek arma tespit edilmiştir
Krayzer koltuğunda Cenevizlerin bir limanı bulunuyordu. Limanın hemen gerisinde yüksek bir kule yer alıyordu. Cenevizliler Sinop çevresinden çıkarılan bakırı, gemilere buradan yüklüyor ve getirdikleri mallarını buraya bura boşaltıyorlardı.
Bu işlek liman yağlı boya resimlere konu olacak kadar zengindi
Bu işlek liman yağlı boya resimlere konu olacak kadar zengindi
Sinoplu balıkçıların, Antik liman kalıntılarının bir bölümünde Ceneviz döküntüsü adını vermişlerdir.
Cenevizliler Sinop limanına floransa kumaşı, sabun, cam, değerli taşlar getirmekteydiler. Sinop’tan ise bakır almaktaydılar. Sinop limanından transit geçen mallar ise; tahıl, şap, balmumu, kösele, post, kıl, tüy ve köleler idi. Köleler Kırım’dan gemilerle getiriliyordu. Denize alışkın olmayan köleler, kolayca hastalanabiliyorlardı. Kölelerin hasta olup olmadığını anlamak için birkaç gün karantina bölgesinde (Karakum) bekletiliyordu ve gemi ile Pera Limanına ulaştırılıyordu.
P.M.Bijişkyan'ın Pontos Tarihi adlı eserinde, Sinop Kale'sinin bazı bölümlerinin Cenevizliler tarafından yapıldığını ve iç kalede(Tarihi Cezaevi) kapının birisinin üzerinde Grekçe yazı ve iki sed üzerinde Cenevizlilerden kalmış tamamiyle korunmuş iki arslan şeklinden söz etmektedir. Sinop Kale'sinde yani Tarihi Cezaevi'nde yaptığımız araştırmalarda 35. ve 36. kuleler arasında (Harita 2) P.M.Bijişkyan'ın bahsettiği iki arslan kabartması tarafımızdan bulunmuştur.
A.B'nin 9.2 Milyon €'luk Kültür Eksenli Sinop Modeli Projesi kapsamında kale içerisinde yer alan (Kalebent Kenti) Kale Şehri ve Alan Yönetimi için bu gelişme önem arz etmektedir. Kale koruma alanlarının çevre düzenlemesinde Sinop Kalesinin UNESCO Kültür Miras Listesinde olması birçok sorunun çözümlenmesinde de katkı sağlayacağı inancı içerisindeyim. Sinop Tarihi Cezaevi'nin de Unesco Kültür Miras Listesine alınması çalışmalarımız da devam etmektedir.
Çalışmalarımda bana çok büyük destek veren Koleksiyoner Cemalettin Kaya ve Arkeolog Ümit Yıldırım'a teşekkür ederim.